استفاده از داروهای دیابت نوع 2 برای درمان  بیماران مبتلا به دیابت نوع  1

19 نوامبر 2014- اخیراً در تولید داروهای مرتبط با کنترل دیابت نوع 2 پیشرفت های زیادی شده است اما آیا استفاده از برخی داروهای دیابت نوع 2 برای کنترل دیابت در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 مجاز است؟

نویسنده ی این مطلب دکتر Zachary Bloomgardenویرایشگر مجله ی Diabetesو متخصص غدد در دانشکده ی پزشکی IcahnدرMount Sinai می گوید: چند سال قبل به درمان یکی از بیماران مبتلا به دیابت  نوع 1 که در کنترل  قند خون  و وزن خود با انسولین  ترکیبی پایه  و بولوس مشکل داشت داروی متفورمین  را افزودم نتایج قندخون بیمار بهبود اندکی را با مصرف متفورمین  نشان داد سپس داروی  exenatideیا Byettaرا قبل از صبحانه و شام برای بیمار تجویز کردم  و نتیجه ی آن بهبود  کنترل قند خون، کاهش وزن و بهبود  احساس سلامت  بیمار بود.

اولین چیزی که در این مورد  بفکر ما می رسد این است که در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 از نظر ارثی چیزی وجود ندارد که سبب گردد فرد مبتلا به دیابت نوع 1 ویژگی های بیماران دیابت نوع 2 را نشان  ندهد. شیوع دیابت نوع  2 حدود  یک نفر ازهر ده نفر دربالغین است و شیوع  آن در بیماران  65 ساله  و بالاتر  به یک نفر از هر 4 نفر می رسد. ویژگی هایی مانند مقاومت به انسولین  که بنام  سندرم متابولیک شناخته می شود درمیان افراد بالغ حتی به مراتب  از شیوع  دیابت نوع  2 بالاتر است. بنابراین قطعاَ تعداد قابل توجهی از بالغین مبتلا به دیابت نوع 1 دارای ویژگی های مبتلایان به دیابت نوع 2 هستند.

 در حقیقت درتحقیقاتی مانند EURODIABکه در آن  بر بیش از 3000 بیمار مبتلا به دیابت  نوع 1 نظارت شد و درمطالعه ی DCCTکه به بررسی کنترل سختگیرانه ی دیابت در بیش از 1000 فردمبتلا  به دیابت نوع 1 پرداخته شده است، ویژگی های دیابت نوع 2 وسندرم  متابولیک نظیر افزایش وزن، افزایش تری گلیسرید، بالا رفتن فشارخون مشاهده گردید، علاوه بر این بسیاری از داروهایی که هم اکنون برای کنترل دیابت  نوع 2 تجویز می گردد مستقل از انسولین  مقدار قند خون را کاهش می دهند بنابراین  جای تعجب نیست که صرفنظر از نوع دیابت مصرف آنها بطورکلی مفید باشد. اما روش  کنترل قند خون مستقل از انسولین در این داروها چگونه است؟

استفاده از متفورمین  که به عنوان یک درمان اساسی برای دیابت نوع  2 درنظر گرفته می شود  در چندین تحقیق درسالهای قبل برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 آزمایش شد. هنوز درمورد چگونگی عملکرد آن اطمینان کامل نداریم اما متفورمین درکبد و ماهیچه ی اسکلتی  مشابه با انسولین عمل می کند ، بنظر می رسد متفورمین  بروی دستگاه  گوارش نیز تأثیر می گذارد و سبب افزایش تولید هورمونی بنام پپتید شبه گلوکاگون -1 یا GLP-1می شود. این هورمون با تحریک  انسولین، سرکوب هورمون گلوکاگون، کاهش سرعت تخلیه ی معده (در اکثر افراد مبتلا به دیابت تخلیه ی معده بسیار سریع است بنابراین تأخیردرتخلیه ی معده می تواند از افزایش ناگهانی قندخون پس از غذا جلوگیری کند) وهمچنین  کاهش اشتها تأثیرات خود را القاء می کند.

 اگر چه هورمون GLP-1نمی تواند به عنوان یک درمان بکار گرفته شود زیرا به سرعت از جریان خون حذف میشود اما انوع طولانی الاثری از هورمون GLP-1ساخته شده است که از جمله می توان به exenatide (Byetta and Bydureon), liraglutide (Victoza), albiglutide (Tanzeum) dulaglutide (Trulicity)اشاره کرد. بروی این نوع از داروها تحقیقات فراوانی انجام شده است و از آنها به عنوان درمان کمکی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 که برای کنترل بیماری خود انسولین تزریق میکنند، استفاده می شود. در برخی از تحقیقات اثر بخشی آنها به اندازه ی خود انسولین  گزارش شده است. مطالعات اندکی درباره ی تأثیرات مفید  آنها برای افراد مبتلا به دیابت  نوع 1 وجود دارد.

در مورد داروهای جدیدتری که عمل خود را با ممانعت از باز جذب گلوکز انجام می دهند مشخص شده است در یک فرد بالغ سالم تقریباَ  200 گرم از گلوکز که روزانه وارد کلیه ها می شود مجدداً جذب می گردد، درافراد دیابتی که مقدار قند خون آنها بالاتر است پروتئین های ناقل که عمل باز جذب گلوکز را انجام میدهند فعالترند بنابراین میزان  بیشتری  گلوکز می تواند  بازجذب  شود.

داروهای جدید با ممانعت  از این فعالیت موجب دفع گلوکز اضافه از طریق ادرار می شوند.  افراد مبتلا به دیابت  نوع 2 از این نوع داروها نظیر: canagliflozin (Invokana), dapagliflozin (Farxiga), empagliflozin (Jardiance)و سایر انواع آن به منظور کاهش وزن (افزایش گلوکز ادرار می تواند  200 کالری درروز از انرژی جذب شده را کاهش دهد)، کاهش فشارخون وکاهش قابل توجه قندخون استفاده می کنند.

دکتر Bloomgardenمی گوید: درمورد بیماری که درابتدای مقاله به او اشاره  کردم پس از حدود 4 ماه، اگر چه کاهش وزن قابل توجهی داشت و کنترل قندخونش بهبود یافته بود اپیزودهایی از هیپوگلایسمی (افت قندخون) علیرغم کاستن از دوز انسولین در او مشاهده نمودم. به همین  دلیل مصرف متفورمین  را قطع  کردم  اما قطع مصرف متفورمین  چندان موثر نبود  پس از چند ماه مصرف Byettaرا نیز متوقف کردم . حال پس از گذشت 5 سال او همچنان وزن از دست  رفته ی خود را حفظ کرده است و کنترل بسیار خوبی بر بیماریش دارد.

توجه به این نکته  بسیار ضروری است هیچیک از داروهای تجویز شده  برای درمان دیابت نوع 2  نمی توانند جایگزین انسولین برای مبتلایان به دیابت  نوع 1 شوند و چنانچه این کار انجام شود وضعیت بسیار خطرناکی  ایجاد می شود زیرا مقدار انسولین  در بدن آنقدر کاهش می یابد که موجب می گردد مقدار قند خون به میزان بسیار خطرناکی بالا رود.

درطرف مقابل بحثی وجود دارد و طرفداران این بحث می گویند: هیچ امتیازی برای مصرف داروی اضافه تنها برای  کاهش بسیار جزئی از دوز انسولین وجود ندارد.

اما از آنجائیکه  در بدن بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع 1 هنوز مقداری انسولین تولید می شود چنانچه بتوانیم اثر بخشی انسولین تولید شده  در بدن را بنحوی افزایش دهیم می توانیم  تأثیرات دلخواهی را در کاهش مقدار قندخون  مشاهده کنیم.

 اما ما باید متوجه ی پتانسیل واکنش های معکوس تمام داروهای تجویز شده باشیم. یک رویکرد معقول ومنطقی بررسی دقیق استفاده ازهمه ی  این داروها درافراد مبتلا به دیابت به صورت فردی است، بنابراین  پزشکان با توجه به شرایط  هر بیمار و بررسی  دقیق استفاده از درمانهای کمکی باید نسبت به تجویز این گونه داروها محتاط بوده و تصمیم گیری نمایند.

منبع: http://asweetlife.org/feature/using-type-2-diabetes-medication-to-treat-type-1-diabetes/